زمان تخمینی مطالعه:13 دقیقه 

امنیت سایبری به مجموعه‌ای از روش‌ها، فرآیندها، تکنیک‌ها، فناوری‌ها و رویکردهایی گفته می‌شود که برای حفاظت از اطلاعات، داده‌ها، شبکه‌ها و سامانه‌های کامپیوتری در برابر حملات سایبری طراحی شده است. به بیان ساده‌تر، امنیت سایبری به حفاظت از داده‌ها و سامانه‌های کامپیوتری در مقابل تهدیدات امنیتی از جمله هکرها، ویروس‌ها، نرم‌افزارهای جاسوسی، نفوذ به سامانه‌های و دسترسی غیرمجاز به داده‌ها و شبکه‌ها اشاره دارد. امنیت سایبری به سازمان‌ها پیشنهاد می‌کند از ابزارها و راهکارهایی مثل رمزنگاری، فایروال‌ها، آنتی ویروس‌ها، سامانه‌های تشخیص نفوذ و روش‌های مدیریت مختلف برای حل مشکلات امنیتی استفاده کنند. همچنین، آموزش کارمندان نقش مهمی در پیشگیری از بروز حمله‌های سایبری دارد و به افراد اجازه می‌دهد بردارهای حمله ساده مثل فیشینگ را شناسایی کنند.

فضای سایبری چیست؟

قبل از آن‌که به سراغ مقوله امنیت سایبری برویم، ابتدا اجازه دهید تا تعریفی در ارتباط با فضای سایبری داشته باشیم. فضای سایبری یا به عبارت دقیق‌تر فضای مجازی به مجموعه تجهیزات متصل به اینترنتی اشاره دارد که میزبان داده‌ها هستند، شبکه‌های کامپیوتری را پیاده‌سازی می‌کنند و خدماتی در اختیار کاربران قرار می‌دهند و کاربران اجازه می‌دهند به وب‌سایت‌ها دسترسی داشته باشند. در واقع، فضای سایبری شامل تمامی منابع اینترنتی است که آدرس آی‌پی دارند و قابل دسترسی هستند.

فضای سایبری شامل انواع مختلفی از سرویس‌ها و برنامه‌ها است که از آن جمله بادی به وب‌سایت‌ها، ایمیل‌ها، شبکه‌های اجتماعی، فروشگاه‌های آن‌لاین، ابر، مراکزداده و غیره اشاره کرد. با توجه به این‌که فضای سایبری در حال رشد و توسعه است، امنیت سایبری به یکی از چالش‌های اساسی جامعه امروزی ما تبدیل شده است و همین مساله نیاز به راهکارهای امنیتی قوی‌تر و به‌روزتر را دوچندان می‌کند.

چه تهدیداتی در فضای سایبری وجود دارد؟

در فضای سایبری، کاربران با انواع مختلفی از تهدیدات امنیتی روبه‌رو می‌شوند که بخش عمده‌ای از آن‌ها با هدف آسیب رساندن به داده‌ها، سامانه‌ها، شبکه‌ها و کاربران طراحی می‌شوند. از تهدیدات مهم در این زمینه به موارد زیر باید اشاره کرد:

ویروس‌ها و نرم‌افزارهای مخرب: این نوع تهدیدات امنیتی شامل برنامه‌های مخربی هستند که به صورت مخفیانه و بدون اطلاع کاربر، به سامانه او وارد می‌شوند و می‌توانند به داده‌ها و فایل‌های مختلف آسیب برسانند.

نفوذ به خدمات آنلاین: در این نوع تهدیدات امنیتی، هکرها و افراد سودجو با استفاده از نرم‌افزارهای مختلفی که توانایی پویش اینترنت را دارند سعی می‌کنند سامانه‌های آسیب‌پذیر را شناسایی کرده و با نفوذ به آن‌ها به سرقت داده‌های حساس بپردازند.

حملات DDoS: این نوع حملات با هدف اختلال در سرویس‌های آنلاین و به منظور ایجاد افزایش ترافیک مخرب برای سرورها و شبکه‌ها پیاده‌سازی می‌شوند، به طوری که سرور توانایی پاسخ‌گویی به درخواست کاربران عادی را نداشته باشد.

ارسال هرزنامه‌ها: این نوع تهدیدات امنیتی شامل ارسال پیام‌های غیرمجاز و هرزنامه‌ها برای کاربران هستند تا آن‌ها را ترغیب به بازدید از وب‌سایت‌های مختلف یا آلوده به بدافزار کنند. به طور معمول، هرزنامه‌ها با هدف تبلیغ محصولات شرکت‌های مختلف برای کاربران ارسال می‌شود.

فیشینگ: خطرناک‌ترین تهدید سایبری که پیرامون کارمندان یک شرکت قرار دارد، فیشینگ است. این حمله به‌دلیل این‌که ابزار کارآمد و مشخصی برای غلبه بر آن وجود ندارد، خطرناک‌تر از سایر بردارهای حمله است. به طور معمول، هکرها سعی می‌کنند با جمع‌آوری اطلاعاتی از یک شرکت، خود را در مقام مدیرعامل یا مدیر بخش‌های مختلف یک سازمان به کارمندان معرفی کنند و در ادامه آن‌ها را فریب دهند تا اطلاعات مورد نظر آن‌ها را در اختیارشان قرار دهند.

در کل، تهدیدات امنیتی در فضای سایبری بسیار گسترده و متنوع هستند و از آن‌جایی که همیشه در حال تغییر و تحول هستند، سازمان‌ها نیاز به راهکارهای امنیتی قوی و به‌روز دارند.

چرا امنیت سایبری اهمیت زیادی دارد؟

امروزه، سازمان‌ها و شبکه‌های سازمانی میزبان داده‌ها و اطلاعات مهمی همچون میزان فروش و مشتریان یک سازمان هستند. بنابراین، جای تعجب نیست که هکرها به‌دنبال سرقت این اطلاعات باشند. همین مساله باعث شده تا امنیت سایبری اهمیت بسیار زیادی نزد شرکت‌های بزرگ داشته باشد.

به‌طور مثال، حملات سایبری می‌توانند باعث دسترسی غیرمجاز به داده‌های حساس شرکت‌ها، سرقت اطلاعات کاربران، اختلال در عملکرد سامانه‌ها و شبکه‌ها و از دست دادن داده‌های مهم شوند، به طوری که خسارت‌های مالی و اقتصادی جبران‌ناپذیری را به شرکت‌ها و سازمان‌ها وارد می‌کنند.

انواع امنیت سایبری

متأسفانه، بخش عمده‌ای از کارشناسان شبکه و امنیت از این نکته بی‌اطلاع هستند که امنیت سایبری شامل انواع مختلفی از راهکارها و فناوری‌های امنیتی است که برای محافظت از داده‌ها، سامانه‌ها و شبکه‌ها در برابر تهدیدات امنیتی در فضای سایبری استفاده می‌شوند. امنیت سایبری در بستر اینترنت و شبکه‌های کامپیوتری به انواع مختلفی تقسیم می‌شود که برخی از آن‌ها به شرح زیر هستند:

امنیت شبکه: امنیت شبکه به مجموعه‌ای از راهکارها و فناوری‌هایی گفته می‌شود که برای محافظت از شبکه‌های کامپیوتری در برابر حملات و تهدیدات امنیتی اجرا می‌شود. این راهکارها شامل فایروال، رمزنگاری، شبکه خصوصی مجازی و سایر فناوری‌های امنیتی است.

امنیت داده: امنیت داده به مجموعه راهکارها و فناوری‌هایی گفته می‌شود که برای محافظت از داده‌های حساس و مهم در برابر دسترسی غیرمجاز و سرقت اطلاعات به مرحله اجرا در می‌آیند. این راهکارها شامل رمزنگاری داده‌ها، مدیریت هویت و دسترسی، کنترل دسترسی و موارد مشابه است.

امنیت ابرمحور: امنیت ابر محور مجموعه‌ راهکارها و فناوری‌هایی است که برای محافظت از داده‌ها و سرویس‌های مستقر در ابر در برابر حملات و تهدیدات امنیتی در اختیار کارشناسان امنیتی قرار دارد. به طور مثال، شبکه‌های تحویل محتوا از نمونه‌ها شناخته شده در این زمینه هستند که از وب‌سایت‌ها در برابر انواع مختلفی از تهدیدات سایبری محافظت می‌کنند و مانع از آن می‌شوند تا هکرها بتوانند به راحتی دسترسی کاربران به وب‌سایت‌ها را مختل کنند.

امنیت نرم‌افزار: امنیت نرم‌افزار مجموعه راهکارها و فناوری‌هایی است که برای محافظت از نرم‌افزارها در برابر حملات و تهدیدات امنیتی مورد استفاده قرار می‌گیرند. این راهکارها شامل اجرای انواع مختلف آزمون‌های امنیتی، آزمون‌های نرم‌افزاری، اشکال‌زدایی کدها، ارزیابی کدهای نرم‌افزار با استفاده از ابزارهای تخصصی و غیرقابل دسترس کردن کدها در برابر تکنیک‌هایی همچون دیکد کردن سورس کدها است.

امنیت فیزیکی: امنیت فیزیکی به حفاظت از تجهیزات سخت‌افزاری، مراکزداده، سرورها و دیگر تجهیزات مرتبط با شبکه‌های کامپیوتری اشاره دارد. به‌طور کلی، امنیت فیزیکی، مجموعه‌ خط‌مشی‌ها، اصول، رویه‌ها و راهکارهایی است که برای محافظت از سخت‌افزارها و تجهیزات کامپیوتری در برابر دسترسی غیرمجاز و سرقت اجرا می‌شود. این راهکارها شامل کنترل دسترسی فیزیکی، دوربین‌های مداربسته، سامانه‌های اعلام حریق، درهای هوشمند برای ورود به اتاق سرور و غیره هستند.

امنیت سرویس‌های آنلاین: این نوع امنیت سایبری به حفاظت از سرویس‌های آن‌لاین مانند پست الکترونیکی، سرویس‌های بانکی، فروشگاه‌های آن‌لاین و غیره اشاره دارد.

امنیت داده‌ها: این نوع امنیت سایبری به حفاظت از داده‌های حساس و مهم سازمانی در برابر دسترسی غیرمجاز، سرقت داده‌ها، نفوذ به سامانه‌ها و غیره اشاره دارد.

امنیت اطلاعات: این نوع امنیت سایبری به حفاظت از اطلاعات حساس سازمانی، از جمله اطلاعات مالی، مشتریان و محصولات، در برابر دسترسی غیرمجاز، سرقت داده‌ها و انتشار آن‌ها اشاره دارد.

چگونه می‌توان فرهنگ امنیتی را در سازمان‌ها ایجاد کرد؟

یکی از مهم‌ترین وظایف کارشناسان امنیتی شاغل در شرکت‌ها و سازمان‌های بزرگ ایجاد فرهنگ امنیتی است. فرهنگ امنیتی به سازمان‌ها کمک می‌کند بر مبنای جدیدترین خط‌مشی‌ها و استانداردهای اثبات شده از اطلاعات حساس و سامانه‌های کامپیوتری در برابر تهدیدات هکری محافظت کنند. به طور معمول، هنگامی که صحبت از ایجاد فرهنگ امنیتی در سازمان‌ها به میان می‌آید کارشناسان امنیتی شرح وظایف مشخصی دارند. اولین نکته‌ای که این گروه از متخصصان باید به آن دقت کنند آموزش کارکنان است. مهم‌ترین قدم در ایجاد فرهنگ امنیتی در سازمان‌ها، آموزش کارکنان است. باید به کارکنان آموزش داد که چگونه از روش‌های امنیتی استفاده کنند و چگونه تهدیدات سایبری ساده را تشخیص دهند. برای این منظور کارشناسان امنیتی باید به فکر تدوین سیاست‌ها و دستورالعمل‌های کاربردی باشند. تدوین خط‌مشی‌های مناسب برای حفاظت از اطلاعات و سامانه‌های کامپیوتری، کارکنان را مقید می‌کند بر مبنای این اصول گام بردارند و در صورت تخطی از آن‌ها عواقب آن‌را قبول کنند. به طور مثال، کارشناس امنیتی در خط‌مشی مدنظر خود ممکن است به این نکته اشاره کند که کارمندان نباید تجهیزات سیار خود را به شبکه سازمانی متصل کنند یا حافظه‌های فلش را به سامانه‌های خود متصل کنند.

یکی دیگر از وظایف مهم کارشناسان امنیتی در این زمینه، برگزاری آزمون‌های امنیتی است. برگزاری آزمون‌های امنیتی به کارکنان کمک می‌کند با تهدیدات سایبری آشنا شوند و نحوه مقابله با آن‌ها را یاد بگیرند. استفاده از ابزارهای امنیتی یکی دیگر از اقدامات مناسب برای مقابله با تهدیدات هکری است. کارشناسان امنیتی باید ابزارهای امنیتی مانند فایروال‌ها، آنتی ویروس‌ها و سامانه‌های تشخیص نفوذ را در شبکه‌های سازمانی و در مکان مناسب نصب کنند تا هرگونه مورد مشکوکی را به سرعت شناسایی کنند. یکی دیگر از اقدامات مهمی که در چارچوب فرهنگ امنیتی سازمان قرار می‌گیرد تشویق کارمندان به گزارش دادن تهدیدات است. کارشناسان امنیتی باید کارکنان را تشویق کنند در صورت شناسایی یک تهدید سایبری یا انجام ناخواسته عملی که باعث به خطر افتادن شبکه سازمانی شده است، این مساله را به واحد امنیت سازمان گزارش دهند. ارزیابی و به‌روزرسانی مداوم سفت‌افزارها، سیستم‌عامل و جایگزینی نسخه‌های جدیدتر نرم‌افزارها راهکار دیگری برای کاهش تهدیدات سایبری است.

چگونه می‌توان کارکنان را به گزارش دادن تهدیدات تشویق کرد؟

برای تشویق کارکنان به گزارش‌دهی تهدیدات سایبری، می‌توانید از راهکارهای زیر استفاده کنید:

آموزش کارکنان: ارائه آموزش‌هایی درباره مفهوم تهدیدات سایبری و اهمیت گزارش دادن تهدیدات به کارکنان، باعث می‌شود تا افراد احساس مسئولیت کنند و هرگونه مورد مشکوکی را گزارش دهند.

تشویق مثبت: برای تشویق کارکنان به گزارش دادن تهدیدات، می‌توانید از تشویق‌های مثبت مانند پاداش استفاده کنید.

حفظ محرمانگی: به کارکنان باید اطمینان داد که گزارش دادن تهدیدات سایبری به دلایل امنیتی بسیار حائز اهمیت است و هیچ‌گونه انتقام‌جویی یا مجازاتی در کار نخواهد بود. همچنین، باید به آن‌ها تضمین داد که اطلاعات شخصی‌شان محرمانه باقی خواهد ماند.

ارائه ابزارهای گزارش‌دهی: باید ابزارهایی مانند فرم‌های گزارش‌دهی آسان و قابل دسترس برای کارکنان فراهم کنید.

تشویق به همکاری: باید به کارکنان توضیح داد که غلبه بر تهدیدات سایبری و مقابله با هکرها در سایه همکاری متقابل امکان‌پذیر است. به طوری که در بلندمدت بهبود امنیت سازمان و حفاظت از اطلاعات را به همراه خواهد داشت.

پویایی و به‌روزرسانی: باید به کارکنان تضمین داد که تهدیدات سایبری همیشه در حال تغییر هستند و سیاست‌های امنیتی به‌روزرسانی می‌شوند، بنابراین گزارش دادن تهدیدات به ارتقای امنیت سازمان کمک می‌کند.

چگونه یک خط‌مشی امنیت سایبری خوب تدوین کنیم؟

هنگامی‌که قصد تعریف و پیاده‌سازی یک خط‌مشی امنیت سایبری سازمانی را دارید باید به نکات مختلفی توجه داشته باشید که برخی از آن‌ها اهمیت بیشتری نسبت به نمونه‌های مشابه دارند. یکی از اولین و مهم نکاتی که باید در مورد آن حساس باشید سیاست پسورد یا همان رمزعبور است. سیاست پسورد کاربران را ملزم می‌کند تا پسوردهای قوی و پیچیده‌ای را برای حفاظت از اطلاعات شخصی و حساس خود استفاده کنند. این سیاست می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

طول پسورد: حداقل طول پسورد باید تعیین شود تا کاربران پسوردهای قوی ایجاد کنند.

پیچیدگی پسورد: سیاست پیچیدگی پسورد مشخص می‌کند که پسورد باید شامل حروف بزرگ و کوچک، اعداد و علامت‌های خاص باشد تا قابلیت حدس زدن آن برای هکرها کاهش یابد.

تغییر پسورد: کاربران باید به منظور جلوگیری از دسترسی غیرمجاز به اطلاعات، پسورد خود را در بازه‌های زمانی مشخص، تغییر دهند.

محدودیت تلاش‌های ناموفق: این سیاست محدودیت تعداد تلاش‌های ناموفق برای ورود به حساب کاربری را تعیین می‌کند تا قابلیت حمله از طریق تست پسورد را کاهش دهد.

مانیتورینگ ورودی: سیاست مانیتورینگ ورودی اجازه می‌دهد تا فعالیت ورود به حساب کاربری مانیتور شود تا در صورت دسترسی غیرمجاز، به‌سرعت اقدامات لازم صورت گیرد.

با توجه به این‌که رمزعبور یکی از اصلی‌ترین راهکارهای محافظت از حساب‌های کاربری است، پیاده‌سازی یک سیاست مناسب در ارتباط با رمزعبور مناسب می‌تواند به افزایش امنیت سایبری سازمان کمک کند.

از چه ابزارهایی برای تامین امنیت سایبری سازمان استفاده کنیم؟

امروزه، انواع مختلفی از راهکارهای امنیتی برای مقابله با تهدیدات سایبری در دسترس کارشناسان امنیتی قرار دارد که از مهم‌ترین آن‌ها به موارد زیر باید اشاره کرد:

دیوارهای آتش (Firewalls): فایروال‌ها یکی از مهم‌ترین ابزارهای امنیتی هستند که برای جلوگیری از نفوذ به شبکه سازمانی استفاده می‌شوند. فایروال‌ها قابلیت تعریف قوانین و دسترسی‌های مجاز به شبکه را دارند.

نرم‌افزار ضدویروس (Antivirus): نرم‌افزار ضد ویروس برای شناسایی و حذف ویروس‌ها، برنامه‌های جاسوسی و ابزارهای مخرب استفاده می‌شود. این نرم‌افزارها به صورت مداوم به‌روزرسانی می‌شوند تا توانایی شناسایی جدیدترین تهدیدات سایبری را داشته باشند.

نرم‌افزارهای رمزگذار اطلاعات (Encryption): نرم‌افزارهای رمزگذاری برای محافظت از اطلاعات حساس و محرمانه در سازمان استفاده می‌شوند. این نرم‌افزارها انواع مختلفی از الگوهای رمزگذاری را با قابلیت پیکربندی تنظیمات در اختیار کاربران قرار می‌دهند.

سامانه‌های تشخیص و پیشگیری از نفوذ (Intrusion detection and prevention systems): سامانه‌های تشخیص و پیشگیری از نفوذ برای شناسایی و جلوگیری از نفوذ به شبکه سازمان استفاده می‌شوند. این سامانه‌ها قابلیت تحلیل ترافیک شبکه، شناسایی تهدیدات، مسدودسازی و جلوگیری از بروز حملات سایبری را دارند.

مدیریت رمزعبور (Password managers): مدیریت رمزعبور به کاربران در مدیریت هرچه ساده‌تر رمزهای عبور کمک می‌کند و نقش مهمی در بهبود امنیت حساب‌های کاربری دارد. این نرم‌افزارها قابلیت تولید رمزهای عبور پیچیده و مدیریت آن‌ها را دارند.

پویش‌گرهای آسیب‌پذیری‌ها (Vulnerability scanners): ابزارهای اسکن‌کننده آسیب‌پذیری برای شناسایی نقاط ضعف در شبکه و سامانه‌های سازمان استفاده می‌شوند. این ابزارها برای شناسایی و وصله کردن آسیب‌پذیری‌ها و پیشگیری از بروز حملات سایبری مورد استفاده قرار می‌گیرند.

مدیریت اطلاعات و رویدادهای امنیتی (Security information and event management): سامانه‌های SIEM برای مانیتورینگ و تحلیل رویدادهای امنیتی در سامانه‌ها و شبکه‌های سازمان استفاده می‌شوند. این سامانه‌ها قابلیت تحلیل گزارش‌ها، شناسایی تهدیدات و رفع مشکلات را دارند.

احراز هویت دو عاملی (Two-factor authentication): احراز هویت دو مرحله‌ای برای افزایش امنیت حساب‌های کاربری استفاده می‌شود. این روش شامل دو مرحله احراز هویت است که به صورت دو فاکتور انجام می‌شود، مانند رمز عبور و کد ارسالی به دستگاه موبایل کاربر.

موارد یاد شده تنها چند نمونه از ابزارهای امنیتی هستند که امکان استفاده از آن‌ها سازمان‌ها وجود دارد. با این حال، برای افزایش امنیت، باید از ترکیب چند ابزار با هم استفاده کرد و به شکل درستی اقدام به پیاده‌سازی آن‌ها کرد.

منبع : حمیدرضا تائبی (لاوان ارتباط) 

بخوانید: گوشه ای از موفقیت های شرکت R&M