فیبر نوری
زمان تخمینی مطالعه: 17دقیقه
فیبر نوری و اینترنت اشیا (IoT) دو فناوری مختلف هستند که هر کدام نقش و کاربردهای خود را دارند. با اینحال، هنگامی که این دو فناوری با یکدیگر ترکیب شوند، قدرت باورنکردنی در اختیار ما قرار خواهند داد که قصد داریم در این مطلب گوشهای از این قدرت و تحول بزرگ را مورد بررسی قرار دهیم.
فیبر نوری
فیبر نوری یک فناوری انتقال اطلاعات است که اساس کارش مبتنی بر استفاده از نور به عنوان منبع رسانه انتقال است. در این فناوری، اطلاعات به صورت سیگنالهای نوری از طریق الیاف نوری که شبیه به نوعی سیم بلورین هستند، انتقال مییابند. فیبرهای نوری به دلیل خصوصیاتی مانند پهنای باند بالا، مقاومت الکتریکی بالا، مقاومت در برابر تداخل الکترومغناطیسی و فاصله بلند انتقال اطلاعات، برای انتقال دادهها در فاصلههای بلند استفاده میشود.
فیبر نوری در ارتباطات از راه دور، شبکههای اینترنت، ارتباطات تلفنی، ارسال و دریافت دادهها و بسیاری از برنامههای صنعتی استفاده میشود. این فناوری به دلیل سرعت بالا، پهنای باند بالا و قابلیت انتقال اطلاعات در فواصل طولانی در ارتباطات شهری و بینالمللی به شکل گستردهای مورد استفاده قرار میگیرند. همچنین، فیبر نوری در شبکههای ارتباطی برای انتقال کلان دادهها با سرعت بالا کاربرد زیادی دارد.
اینترنت اشیا
اینترنت اشیا به شبکهای از اشیا فیزیکی که به اینترنت متصل هستند و توانایی ارتباط و تبادل دادهها را دارند، اشاره دارد. این اشیا میتوانند از سنسورها، دستگاهها، خودرانها، دستگاههای خانگی و سایر وسایل روزمره تشکیل شده باشند. هدف اصلی اینترنت اشیا، ایجاد یک بستر متصل برای جمعآوری، تبادل و تحلیل دادهها با هدف بهبود کارایی، کنترل بهتر و افزایش خدمات و کاربردهای مرتبط با اشیا فیزیکی است.
با استفاده از اینترنت، اشیا میتوانند با یکدیگر و با سیستمهای مرکزی ارتباط برقرار کنند و اطلاعات را به اشتراک بگذارند. اینترنت اشیا در صنعت، خانه هوشمند، حوزه بهداشت و سلامت، حمل و نقل، کشاورزی و بسیاری از زمینههای دیگر مورد استفاده قرار گیرد. از طریق برقراری ارتباط اشیا به اینترنت، امکاناتی مانند جمعآوری دادهها، تحلیل آنها، کنترل از راه دور تجهیزات و اتوماسیون در اختیار شرکتها و کاربران قرار میگیرد.
در اینترنت اشیا، اشیا میتوانند اطلاعات را از طریق سنسورها به سرورها یا سیستمهای مرکزی ارسال کنند. این اطلاعات میتوانند تحلیل شوند و بر اساس آنها تصمیماتی گرفته شود. بهعنوان مثال، در خانه هوشمند، اشیایی مانند ترموستات هوشمند، سیستم هوشمند روشنایی و دستگاههای خانگی میتوانند با یکدیگر و با سیستمهای مرکزی ارتباط برقرار کرده و بهبود بهرهوری انرژی، امنیت و آسایش را فراهم کنند.
چگونه شبکه های فیبر نوری بر توسعه اینترنت اشیا تاثیر میگذارند؟
شبکههای فیبر نوری میتوانند تاثیر قابل توجهی در توسعه اینترنت اشیا داشته باشند. برخی از تاثیرات مهمی که شبکههای فیبر نوری بر توسعه اینترنت اشیا دارند به شرح زیر هستند:
پهنای باند بالا: شبکههای فیبرنوری دارای پهنای باند بالایی هستند که امکان انتقال حجم زیادی از دادهها را در واحد زمان فراهم میکنند. این ویژگی باعث میشود که بتوان کلان دادههای تولید شده توسط تجهیزات اینترنت اشیا را به سرورها یا سیستمهای مرکزی انتقال داد و به صورت همزمان با تعداد زیادی از اشیا ارتباط برقرار کرد. این پهنای باند بالا باعث افزایش کارایی و عملکرد اینترنت اشیا میشود.
سرعت بالا: فیبرنوری دارای سرعت انتقال بسیار بالایی است که به عنوان یک ویژگی اساسی در توسعه اینترنت اشیا شناخته میشود. سرعت بالا در برقراری ارتباطات بین اشیا و سیستمهای مرکزی باعث میشود تا انتقال دادهها به صورت فوری و بدون تاخیر انجام میشود که در برخی کاربردها مانند حمل و نقل و سلامت بسیار حائز اهمیت است.
پایداری و قابلیت اطمینان: فیبر نوری به دلیل خصوصیات فیزیکی خود مانند مقاومت در برابر تداخل الکترومغناطیسی و تلفات کم، به طور کلی پایداری و قابلیت اطمینان بالایی دارد. این ویژگیها باعث میشوند که شبکههای فیبر نوری برای برقراری ارتباطات اینترنت اشیا بسیار مناسب باشند، زیرا توانایی ارسال دادهها را در طولانی مدت و بدون اختلال فراهم میکنند.
فاصله انتقال طولانی: فیبرنوری قابلیت انتقال اطلاعات در فواصل طولانی را دارد. این ویژگی به این معنا است که میتوان تجهیزات اینترنت اشیا را در مناطق گسترده و دوردست قرار داد و با استفاده از شبکههای فیبر نوری، ارتباط آنها با شبکه را برقرار کرد. این امر امکان ایجاد شبکههای اینترنت اشیا در مناطق مختلف را امکانپذیر میکند.
اخیرا، پیشرفتهای قابل توجهی در زمینه توسعه شبکههای فیبر نوری و اینترنت اشیا صورت گرفته است. این دو فناوری در تعامل با یکدیگر میتوانند تغییرات بزرگی در حوزههای مختلف از جمله شهرهای هوشمند، انقلاب صنعتی چهارم، حوزه سلامت و بهداشت و حمل و نقل ایجاد کنند.
شبکههای فیبرنوری چه مزایایی در اختیار اینترنت اشیا قرار میدهند؟
علاوه بر پهنای باند و سرعت بالا که پیشتر به آن اشاره کردیم، شبکههای فیبر نوری در زمینه توسعه اینترنت اشیا فواید دیگری نیز دارند. برخی از این فواید به شرح زیر هستند:
کاهش تاخیر: شبکههای فیبر نوری به دلیل سرعت بالا و عدم وجود تداخل الکترومغناطیسی، تاخیر در انتقال دادهها را به حداقل میرسانند. این امر برای برخی کاربردهای اینترنت اشیا بسیار حائز اهمیت است، مانند خودرانها که نیاز به ارتباطات بیدرنگ و فوری دارند. با کاهش تاخیر، واکنش سیستم به دادهها سریعتر اتفاق میافتد و کارایی اینترنت اشیا بهبود مییابد.
امنیت بالا: شبکههای فیبر نوری از لحاظ امنیتی بسیار قدرتمند هستند. به عنوان مثال، اطلاعاتی که از طریق فیبر نوری ارسال میشوند، به راحتی قابل تفسیر و جاسوسی نیستند. این ویژگی اهمیت زیادی در شرایطی دارد که قرار است اطلاعات حساس و شخصی توسط تجهیزات اشیا اینترنت اشیا برای مراکز داده ارسال شوند. با استفاده از شبکههای فیبر نوری، امنیت ارتباطات بین اشیا و سیستمهای مرکزی بهبود مییابد و احتمال نفوذ و جاسوسی کاهش مییابد.
قابلیت ارتقا: شبکههای فیبر نوری امکان ارتقا و افزایش ظرفیت را به سادگی فراهم میکنند. با توجه به رشد روزافزون اینترنت اشیا و افزایش تعداد اشیا متصل، نیاز به ظرفیت بیشتر در شبکهها برای انتقال دادهها وجود دارد. فیبر نوری این امکان را فراهم میکند که با افزودن تجهیزات فیبر نوری جدید و ارتقای زیرساخت، به طور مداوم قابلیت انتقال را افزایش داد.
مقاومت در برابر تداخل: فیبر نوری به دلیل ویژگیهای فیزیکی خود مانند عدم تداخل الکترومغناطیسی، مقاومت بالایی در برابر تداخلات خارجی است. این ویژگی باعث میشود که شبکه فیبر نوری در مقابل نویزها و تداخلات الکترومغناطیسی مقاومت بیشتری داشته باشد که این موضوع بهبود عملکرد و پایداری شبکه اینترنت اشیا را تضمین میکند.
فاصله تحت پوشش گسترده: فیبر نوری امکان انتقال دادهها در فواصل طولانی را فراهم میکند. این ویژگی به شبکههای اینترنت اشیا اجازه میدهد تا مناطق گستردهتری را تحت پوشش قرار دهند. به عنوان مثال، در برخی از کاربردها مثل کشاورزی هوشمند، اشیا ممکن است در مناطق دورافتاده قرار گیرند و نیاز به برقراری ارتباط در مناطق وسیعی را داشته باشند که فیبر نوری گزینه مناسبی در این زمینه است.
کاربردهای صنعتی: شبکههای فیبر نوری برای کاربردهای صنعتی و انقلاب صنعتی چهارم بسیار مناسب هستند. این شبکهها به عنوان اساس ارتباطات اینترنت اشیا در صنایعی مانند واحدهای تولیدی، شبکههای برق هوشمند، مدیریت زنجیره تامین و غیره استفاده میشوند. فیبر نوری قابلیت انتقال دادهها با پایداری و دقت بالا را فراهم میکند و به صنایع امکان میدهد تا از مزایای اینترنت اشیا در محیطهای صنعتی به بهترین شکل استفاده کنند.
چه تفاوتی بین شبکه های فیبر نوری و شبکه های بی سیم برای اینترنت اشیا وجود دارد؟
شبکههای فیبر نوری و شبکههای بیسیم (مانند شبکههای وایفای، شبکههای سلولی و نمونههای مشابه) دو فناوری مختلف برای اتصال دستگاههای اینترنت اشیا به یکدیگر و به اینترنت هستند. با اینحال، تفاوتهایی با یکدیگر دارند که از مهمترین آنها به موارد زیر باید اشاره کرد:
تکنولوژی انتقال داده:
شبکههای فیبر نوری: از فیبر نوری برای انتقال دادهها استفاده میکنند. در این تکنولوژی، دادهها به صورت نور (پرتوهای نوری) از طریق فیبر نوری ارسال و دریافت میشوند. این فناوری دارای پهنای باند و سرعت بسیار بالا است که قابلیت انتقال دادهها با حجم بزرگ را فراهم میکند.
شبکههای بیسیم: از امواج رادیویی برای انتقال دادهها استفاده میکنند. این امواج رادیویی بین دستگاههای اینترنت اشیا و نقاط دسترسی بیسیم (مانند روترها یا برجهای سلولی) ارسال و دریافت میشوند. شبکههای بیسیم به طور کلی دارای پهنای باند و سرعت کمتری نسبت به شبکههای فیبر نوری هستند.
محدوده تحت پوشش:
شبکههای فیبر نوری: پوشش شبکههای فیبر نوری معمولا به صورت محدود به مناطق خاصی است. فیبر نوری به طور معمول تا سطح ساختمانها یا دستگاههای پایانی در مناطق محدودی انتشار مییابد.
شبکههای بیسیم: شبکههای بیسیم به دلیل استفاده از امواج رادیویی، میتوانند پوشش گستردهتری را فراهم کنند. امواج رادیویی میتوانند به راحتی از موانع فیزیکی مانند دیوارها عبور کنند و اجازه دهند دستگاههای اینترنت اشیا در محیطهای گستردهتری متصل شوند.
مصرف انرژی:
شبکههای فیبر نوری: از نظر مصرف انرژی، شبکههای فیبرنوری به طور کلی بهینهتر هستند و مصرف انرژی کمتری نسبت به شبکههای بیسیم دارند.
شبکههای بیسیم: شبکههای بیسیم معمولا نیاز به منابع انرژی بیشتری دارند و بسته به نوع شبکه و دستگاههای مورد استفاده میتوانند مصرف انرژی بیشتری داشته باشند.
امنیت:
شبکههای فیبر نوری: شبکههای فیبرنوری از نظر امنیتی به طور کلی امنتر هستند. این امر به دلیل این است که دادهها در فیبر نوری به صورت نوری ارسال و دریافت میشوند و هکرها برای دسترسی غیرمجاز به دادهها نیاز به دسترسی فیزیکی به فیبر نوری دارند.
شبکههای بیسیم: شبکههای بیسیم بیشتر مستعد نفوذ و دسترسی غیرمجاز به دادهها هستند، به طوری که هکرها از طریق تکنیکهایی مانند نفوذ به شبکه و تخمین گذرواژه، حملات امنیتی در شبکههای بیسیم را امکانپذیر میکنند.
هزینه:
شبکههای فیبر نوری: راهاندازی شبکههای فیبر نوری هزینهبر است، زیرا نیاز به نصب و راهاندازی فیبر نوری و تجهیزات مرتبط ضروری است که هزینههای سرمایهگذاری بالایی را میطلبد.
شبکههای بیسیم: شبکههای بیسیم کم هزینهتر هستند. بیشتر دستگاهها و تجهیزات بیسیم در بازار با قیمت مناسبتری در دسترس هستند و نصب و راهاندازی آنها نیز به سادگی انجام میشود.
در نهایت، انتخاب بین شبکههای فیبرنوری و شبکههای بیسیم برای اینترنت اشیا بستگی به موارد مختلفی مانند نیازهای پروژه، محدوده تحت پوشش، سرعت انتقال دادهها، امنیت و هزینه دارد. هر یک از این فناوریها مزیتها و محدودیتهای خود را دارند و باید با توجه به شرایط و نیازهای خاص مورد استفاده قرار گیرند.
چه تکنولوژیهایی در شبکههای بیسیم مورد استفاده در اینترنت اشیا استفاده میشود؟
در شبکههای بیسیم برای اتصال دستگاههای اینترنت اشیا از تکنولوژیهای مختلف استفاده میشود. در زیر، فهرستی از تکنولوژیهای مهم مورد استفاده در شبکههای بیسیم اینترنت اشیا را مورد بررسی قرار میدهیم:
شبکه بیسیم محلی
وایفای (Wi-Fi) یکی از محبوبترین تکنولوژیها برای اتصال دستگاههای اینترنت اشیا است. این تکنولوژی بر اساس استاندارد IEEE 802.11 عمل میکند و امواج رادیویی را برای انتقال دادهها استفاده میکند. Wi-Fi پهنای باند و سرعت بالایی را فراهم میکند و برای اتصال دستگاهها به اینترنت و ارتباط بین دستگاهها در یک محدوده محلی مناسب است.
شبکههای سلولی:
شبکههای سلولی مثل 4G و 5G از طریق تکنولوژی ارتباط سلولی امواج رادیویی را برای اتصال دستگاهها استفاده میکنند. این تکنولوژی به صورت یک شبکه جامعتر از وایفای عمل میکند و میتواند پوشش گستردهتری را فراهم کند. شبکههای سلولی مناسب برای اینترنت اشیا در مقیاس بزرگ و در مناطقی هستند که وایفای پوشش ندارد.
شبکه گسترده کم مصرف (LPWAN)
شبکه گسترده کم مصرف، فناوری است که برای اتصال دستگاههای اینترنت اشیا با مصرف انرژی کم و پوشش گسترده طراحی شده است. این شبکهها معمولا برای ارسال دادهها با حجم کم و فاصله بین دستگاهها مناسب هستند. از شبکههای گسترده کم مصرف میتوان به LoRaWAN و NB-IoT اشاره کرد.
Zigbee
زیگبی (Zigbee) یک تکنولوژی بیسیم کم مصرف برای اینترنت اشیا است. این تکنولوژی برای اتصال دستگاههای اینترنت اشیا در محدوده کوچکی مانند خانه هوشمند، ساختمان هوشمند و سیستمهای کنترل صنعتی استفاده میشود.
Bluetooth
بلوتوث یک تکنولوژی بیسیم کوتاه برد است که برای اتصال دستگاههای اینترنت اشیا به شبکه استفاده میشوند. این تکنولوژی معمولا در ارتباط با اتصال دستگاههایی در محدوده کوتاه مانند هدستهای بیسیم، ساعتهای هوشمند، تجهیزات پزشکی و سیستمهای خانه هوشمند استفاده میشود.
این فهرست تنها چند مورد از تکنولوژیهای استفاده شده در ارتباط با شبکههای بیسیم قابل استفاده در اینترنت اشیا هستند، هرچند فناوریهای دیگر نیز در این زمینه وجود دارند یا در حال توسعه هستند.
آیا شبکههای فیبر نوری در مقایسه با شبکههای بی سیم سرعت بیشتری دارند؟
پاسخ مثبت است، شبکههای فیبرنوری معمولا سرعت بیشتری نسبت به شبکههای بیسیم ارائه میدهند. این موضوع به دلیل خصوصیات فنی و قابلیتهای شبکههای فیبر نوری است. شبکههای فیبر نوری بر اساس انتقال دادهها از طریق نور استوار هستند. نور به عنوان رسانه انتقال دادهها در فیبر نوری استفاده میشود و به دلیل سرعت بالا و پهنای باند زیاد قادر به انتقال دادهها با سرعت فوقالعاده بالا است. به عنوان مثال، فناوری فیبر نوری تکحالته میتواند سرعتهای چند ترابیت بر ثانیه (Tbps) را فراهم کند. این سرعت بیشتر از فناوریهای بیسیم است که معمولا در حدود چند مگابیت بر ثانیه (Mbps) یا گاهی بیشتر هستند.
علاوه بر سرعت، شبکههای فیبر نوری مزایای دیگری نیز دارند. آنها دارای تاخیر کمتر در انتقال دادهها هستند، سیگنال بزرگتر و برد بیشتری دارند. همچنین، نسبت به تداخلهای الکترومغناطیسی مقاومتر هستند که میتواند به کیفیت و پایداری ارتباط کمک کند. همچنین به این نکته دقت کنید که استفاده از شبکههای بیسیم نیز مزایای خاص خود را دارد، از جمله قابلیت استفاده در محدوده گستردهتر و ارتباط بیسیم بدون نیاز به کابل فیزیکی. در بسیاری از موارد، استفاده از شبکههای بیسیم و فیبر نوری به صورت ترکیبی مورد استفاده قرار میگیرند تا نیازهای مختلف شبکهها را برآورده کنند.
مزایا و معایب استفاده از شبکههای LPWAN در اینترنت اشیا چیست؟
شبکه گسترده کم مصرف در گروه تکنولوژیهایی قرار دارد که طراحی شدهاند تا ارتباطات بیسیم برای دستگاههای اینترنت اشیا (IoT) را فراهم کنند. استفاده از شبکههای LPWAN برای اینترنت اشیا مزایا و معایب خاص خود را دارد که در زیر توضیح مختصری در ارتباط با آنها ارائه میکنیم:
مزایا:
مصرف انرژی کم: یکی از مهمترین مزایای شبکههای LPWAN مصرف انرژی کم آنهاست. این شبکهها برای باتریهای دستگاههای اینترنت اشیا بهینهسازی شدهاند و قادرند با مصرف انرژی کمتری دادهها را انتقال دهند. این ویژگی باعث میشود که باتریها برای مدت زمان بیشتری در دستگاهها به کار بروند و عمر باتری را افزایش دهند.
پوشش گسترده: شبکههای LPWAN پوشش گستردهای را در مقیاس وسیع فراهم میکنند. با استفاده از تکنولوژیهایی مانند LoRaWAN و NB-IoT، این شبکهها قادرند ارتباط دستگاههای اینترنت اشیا را در فواصل بزرگی از ایستگاه پایه (Gateway) برقرار کنند. این پوشش گسترده امکان استفاده از شبکههای LPWAN در مناطق روستایی، مناطق دورافتاده و مناطقی با سطح سیگنال ضعیف را فراهم میکند.
هزینه کم: استفاده از شبکههای LPWAN معمولا هزینه کمتری نسبت به سایر تکنولوژیهای بیسیم ارائه میدهد. این شبکهها معمولا نیازی به نصب زیرساخت پیچیده و هزینهبر ندارند و میتوانند با استفاده از زیرساختهای موجود در شبکههای سلولی یا اینترنت اشیا اجرا شوند.
معایب:
سرعت پایین: یکی از محدودیتهای شبکههای LPWAN سرعت پایین آنهاست. این شبکهها معمولا برای انتقال دادههای با حجم کم و نرخ انتقال پایین طراحی شدهاند. بنابراین، اگر نیاز به ارسال و دریافت دادههای حجیم در زمان کوتاه دارید، ممکن است شبکههای LPWAN گزینه مناسبی نباشند.
محدودیتهای پروتکل: شبکههای LPWAN معمولا از پروتکلهای خاصی مانند LoRaWAN یا NB-IoT استفاده میکنند. این پروتکلها ممکن است محدودیتهایی در ارتباطات داشته باشند. برای مثال، برخی از پروتکلها ممکن است محدودیتهایی در حجم دادهها، تعداد پیامها یا فرکانس ارسال داشته باشند. این محدودیتها ممکن است برخی از کاربردهای خاص را محدود کنند.
تاخیر در دسترسی: به دلیل ساختار شبکه و فناوریهایی که در شبکههای LPWAN استفاده میشوند، ممکن است تاخیری در ارسال و دریافت دادهها وجود داشته باشد. این تاخیر میتواند در برخی از کاربردهای زمانی حساس مانند سیستمهای بلادرنگ (real-time) یا کاربردهای نیازمند پاسخ سریع تاثیرگذار باشد.
محدودیتهای دامنه: برخی از شبکههای LPWAN ممکن است محدودیتهایی در دامنه ارتباطی داشته باشند. این محدودیتها میتوانند به دلیل محدودیتهای قدرت انتقال سیگنال یا محدودیتهای قانونی باشند. در نتیجه، برای ارتباط در فواصل بزرگتر یا در مناطق با سیگنال ضعیف، ممکن است نیاز به استفاده از تعداد بیشتری ایستگاه پایه یا تقویتکننده سیگنال باشد.
فیبرنوری به چند نوع تقسیم میشود؟
هنگامی که در نظر دارید از فیبر نوری در ارتباط با اینترنت اشیا استفاده کنید مهم است با انواع فیبر نوری آشنا باشید. به طور کلی، فیبر نوری به دو گروه اصلی زیر تقسیم میشود:
فیبرنوری چندحالته (Multimode Fiber): این نوع فیبر نوری برای انتقال اطلاعات در فواصل کوتاه تا متوسط مورد استفاده قرار میگیرد. در فیبر نوری چندحالته، چند مسیر نوری (حالت) در داخل فیبر وجود دارد که نور از طریق آنها انتقال مییابد. این فیبرها از مکانیزم انتشار نور به صورت ضعیف و انتشار محدود نور در فواصل کوتاه استفاده میکنند. نوعی از فیبر نوری چندحالته که معروف است، فیبر مالتیمود OM1 و OM2 است.
فیبرنوری تک حالته (Single-mode Fiber): این نوع فیبر نوری برای انتقال اطلاعات در فواصل بلندتر و برای کاربردهای ارتباطی طولانی مورد استفاده قرار میگیرد. در فیبرنوری تک حالته، فقط یک مسیر نوری (حالت) در داخل فیبر وجود دارد که نور از طریق آن انتقال مییابد. این فیبرها از انتشار نور در فواصل بلندتر استفاده میکنند. نوعی از فیبر نوری تک حالته که معروف است، فیبر گیگابیت G.652 است.
هر یک از این نوعها از فیبرهای نوری کاربردهای خاص خود را دارند و از نظر قابلیتها و کاربردها تفاوتهایی دارند. انتخاب نوع مناسب فیبر نوری بستگی به نیازها و محدودیتهای پروژه و کاربری دارد.
مزایای استفاده از فیبرنوری در اینترنت اشیا چیست؟
با توجه به توضیحاتی که ارائه کردیم به خوی متوجه شدهاید که ترکیب اینترنت اشیا و فیبرنوری چه مزایای درخشانی در اختیار ما قرار میدهد. به طور کلی، استفاده از فیبر نوری در شبکههایIoT دارای مزایای قابل توجهی است که شامل دستیابی به پهنای باند بالا، انتقال دادهها در فواصل طولانی، پایداری در برابر میدانهای الکترومغناطیسی، امنیت بالا و کاهش تداخل میشود. این مزایا باعث میشوند فیبر نوری به عنوان راهحل مناسبی برای ارتباطات IoT در مقیاس کلان و در محیطهای پُرترافیک و پُرتداخل مورد استفاده قرار بگیرد.
بدون دیدگاه