جیتر (Jitter)

زمان خواندن: 5 دقیقه 

جیتر (Jitter) به هرگونه انحراف (نوسان یا لرزش) پالس‌های سیگنال در فرآیند انتقال سیگنال دیجیتال با فرکانس بالا گفته می‌شود. جیتر زمانی است که در ارسال بسته‌های داده روی اتصال شبکه، تاخیر وجود دارد. این فرایند معمولا به‌دلیل ازدحام شبکه و گاهی تغییر مسیر ایجاد می‌شود. هرچقدر تاخیر ارسال بسته‌ها کمتر باشد، کیفیت سرویس نیز بهتر خواهد بود.

کاربرد جیتر:

در ارتباطات VoIP (صدا و صوت به دیتا تبدیل شده و به‌عنوان بسته‌های حاوی اطلاعات انتقال می‌یابد)، جیتر بسیار حیاتی و نیازمند اولویت‌بندی بسته‌ها می‌شود.

تا جایی‌که ممکن است، در ارتباطات VoIP باید جیتر را کاهش داده تا مشکلی برای ارتباطات پیش نیاید. استفاده از جیتر بافر (Jitter Buffer) نیز به کاهش آن کمک می‌کند. این بافر، کیفیت صدا را بالاتر می‌برد. برای توضیح بهتر، فرض کنید که در حال استفاده از فناوری VoIP هستید. صدای شما به بسته‌های دیتا تبدیل می‌شود تا به صورت دیجیتالی روی اینترنت جابه‌جا شود. اگر اولویت‌بندی روی بسته‌ها اعمال نشود، به احتمال بسیار زیاد کاربر نهایی جیتر را تجربه خواهد کرد. پس یکی از دلایل بروز جیتر در VoIP، عدم وجود اولویت‌بندی بسته‌ها است. اگر بسته‌ها به ترتیب درست دریافت نشوند، صدا به صورت ناواضح و بی‌کیفیت شنیده خواهد شد.

جیتر (Jitter) در شبکه‌ها، به‌عنوان یکی از مشکلات معمول، می‌تواند تجربه کاربران را تحت تاثیر خود قرار دهد. برای کاهش جیتر، می‌توان از روش‌هایی همچون: به‌روزرسانی کابل‌های اترنت، اولویت‌بندی بسته‌ها، و استفاده از جیتر بافر استفاده کرد.

1. اولویت‌بندی بسته‌ها (Packet Prioritization): در شبکه‌های VoIP، اولویت‌بندی بسته‌ها برای انتقال صدا بسیار مهم است. بسته‌های صدا باید با اولویت بالا انتقال شوند تا تاخیر کمتری داشته باشند.
2. استفاده از کدک‌های کم‌تاخیر (Low-Latency Codecs): انتخاب کدک‌های با تاخیر کم می‌تواند به بهبود کیفیت صدا کمک کند. کدک‌های مانند G.711 و Opus از این دسته هستند.
3. استفاده از شبکه‌های پُرسرعت و پایدار: اطمینان از پایداری و سرعت مناسب شبکه‌ها نیز می‌تواند به کاهش جیتر کمک کند.
4. استفاده از تجهیزات شبکه با کیفیت: استفاده از تجهیزات شبکه با کیفیت و قابلیت مدیریت مناسب نیز می‌تواند تاثیر مثبتی در کاهش جیتر داشته باشید.
5. برداشتن موانع فیزیکی که در نرسیدن سیگنال نقش دارند و در غیر این‌صورت تغییر موقعیت به‌جایی که کمترین جیتر را داشته باشد می‌تواند برای شبکه‌های بی‌سیم نیز مفید واقع شود.

انواع جیتر

• جیتر ثابت – Constant Jitter

در این حالت تغییرات تاخیر وجود ندارد و مقدار تاخیر به‌صورت نرخی ثابت در ارسال بسته‌ها می‌باشد.

• جیتر مقطعی – Transient Jitter

تاخیر افزایشی قابل‌توجهی که ممکن است به واسطه ارسال یک بسته خاص به‌وجود آید، جیتر مقطعی است که گذرا بوده و به‌صورت سریع از بین می‌رود.

لرزش کوتاه مدت

لرزش کوتاه‌مدت به این شکل است که تاخیر به اندازه تعداد چندین بسته ادامه پیدا می‌کند و امکان دارد با افزایش نوسان تاخیر بسته به بسته همراه باشد. این نوع جیتر ( Jitter ) معمولا با ازدحام ( congestion ) و تغییر مسیر ( Route ) همراه‌ست. معیارهای اندازه‌گیری جیتر ( Jitter )، نحوه انجام تست آن و اندازه‌گیری نرخ جیتر شامل: میانگین زمان تاخیر به‌صورت بسته به بسته است. بر اساس نوع ترافیک می‌توان به روش‌های مختلفی انجام پذیرد:

ترافیک‌های صوتی – Voice Traffic

در این حالت بر اساس این‌که کاربر روی یک نقطه پایانی ( Endpoint ) یا هر دو نقطه پایانی کنترل دارد، اندازه‌گیری می‌شود.

•  نقطه پایانی تکی : این نوع محاسبه به‌صورت میانگین زمان رفت و برگشت و حداقل زمان رفت و برگشت تعدادی از بسته‌های صوتی انجام می‌گیرد که به‌عنوان تست پینگ جیتر ( Ping Jitter ) شناخته شده. زمان رفت و برگشت به‌معنی مدت زمانی است که طول خواهد کشید تا یک بسته از یک مبدا خاص به مقصد مورد نظر سفر کرده و مجددا باز گردد.
•  نقطه پایانی دو طرفه : در این حالت جیتر ( Jitter ) به‌صورت لحظه‌ای در هر دو سمت فرستنده و گیرنده اندازه‌گیری می‌شود و سنجش نوسان بین بازه‌های ارسال و دریافت برای فقط یک بسته محاسبه می‌شود.
• تست پهنای باند – Bandwidth Test: انجام تست پهنای باند نیز یکی از روش‌هایی است که توسط آن می‌توان نرخ جیتر ( Jitter )  را اندازه‌گیری کرد و با اندازه‌گیری سرعت آپلود و دانلود اتصال اینترنت، ظرفیت کل و نرخ جیتر شبکه را محاسبه می‌شود.

آسان‌ترین روش محاسبه جیتر ( Jitter ) با استفاده از تست پهنای باند است. بدین صورت کاربر می‌تواند تشخیص دهد که آیا جیتر ( Jitter ) بالای آن‌ها به واسطه ارائه‌دهنده سرویس اینترنت ( ISP ) ایجاد شده یا خیر ! فایل‌های تست پهنای باند از یک شبکه به یک کامپیوتر خاص ارسال می‌شوند و زمان مورد نیاز برای دانلود فایل‌ها نیز در مقصد اندازه‌گیری می‌شوند. با این روش سرعت انتقال داده بین دو نقطه بر حسب کیلوبیت بر ثانیه ( Kbps ) یا مگابیت بر ثانیه ( Mbps ) اندازه‌گیری می‌شوند.

در این صورت است که آزمایش‌های پهنای باند می‌توانند به طور قابل‌توجهی متفاوت باشند، به این دلیل که آزمایش‌ها می‌توانند تحت تاثیر نویز روی خطوط داده، اندازه فایل و مقدار حجم بارگزاری ( Load ) روی سرور در زمان اندازه‌گیری، قرار گیرند.

بخوانید: آسیب پذیری در حوزه فناوری اطلاعات به چه معنا است؟