مرکزداده

زمان تخمینی مطالعه: 13 دقیقه 

در دنیای امروز، مرکزداده یکی از مهم‌ترین و اثرگذارترین عامل‌های موفقیت شرکت‌ها است. مراکزداده به‌عنوان مکان‌هایی که اطلاعات و داده‌های کاربران و شرکت‌ها را ذخیره و پردازش می‌کنند، اهمیت بسیاری در تجارت دارند. در زمینه فناوری اطلاعات، داده‌ها به عنوان یکی از دارایی‌های ارزشمند شناخته می‌شوند و مراکزداده به عنوان پایگاه اصلی برای مدیریت، ذخیره، پردازش و ایمنی این داده‌ها بسیار مهم هستند.

مراکزداده به کسب‌وکارها کمک می‌کنند تا به داده‌های خود به‌صورت امن، سریع و با کیفیت دسترسی داشته باشند. همچنین، مراکزداده به شرکت‌ها این امکان را می‌دهند که به صورت کارآمدتری با مشتریان و کاربران خود ارتباط برقرار کنند و خدمات بهتری را ارائه دهند. به طور کلی، مراکزداده به شرکت‌ها این امکان را می‌دهند که با استفاده از داده‌های خود، تصمیمات بهتری بگیرند و به‌صورت کارآمدتر و موثرتری با مشتریان خود ارتباط برقرار کنند.

آشنایی با استانداردهای مهم مراکزداده

دیتاسنترها به‌ دلیل حائز اهمیت بودن در نگهداری و پردازش داده‌ها، بر مبنای استانداردهای مشخصی پیاده‌سازی می‌شوند. در ادامه به برخی از مهم‌ترین استانداردهای مراکزداده اشاره می‌کنیم:

1. استاندارد TIA-942: این استاندارد توسط موسسه صنعتی TIA (Telecommunications Industry Association) در زمینه طراحی و ساخت مراکزداده تهیه شده است. این استاندارد شامل مجموعه‌ای از ضوابط و راهنمایی‌هایی است که برای طراحی، ساخت و مدیریت مراکزداده باید پیروی شود.
2. استاندارد ANSI/TIA-606-B: این استاندارد مربوط به مدیریت کابل‌های فیبرنوری و مسی در مراکزداده است. این استاندارد شامل راهنمایی‌هایی برای برچسب‌گذاری، نصب، تعمیر و نگهداری کابل‌ها است.
3. استاندارد ISO/IEC 27001: این استاندارد بر روند مدیریت امنیت اطلاعات در سازمان‌ها و شرکت‌ها متمرکز است و شامل خط‌مشی‌هایی است که نحوه نگه‌داری ایمن از اطلاعات را شرح می‌دهد.
4. استاندارد ISO/IEC 11801: این استاندارد در ارتباط با نصب و مدیریت کابل‌های شبکه در ساختمان‌ها و مراکزداده است.
5. استاندارد ASHRAE TC 9.9: این استاندارد بر طراحی و مدیریت سامانه‌های خنک‌کننده در مراکزداده متمرکز است و شامل راهنمایی‌هایی برای انتخاب و نصب تجهیزات خنک‌کننده، کاهش مصرف انرژی و بهینه‌سازی کارایی سامانه‌های خنک‌کننده است.
6. استاندارد BICSI-002: این استاندارد بر طراحی، نصب و مدیریت کابل‌کشی در ساختمان‌ها و مراکزداده متمرکز است.
7. استاندارد IEEE 802.3: این استاندارد بر استفاده از سامانه‌های تحت شبکه و فناوری‌های ارتباطی در مراکزداده متمرکز است.

مراکزداده‌ای که موفق به دریافت استانداردهای فوق شوند به این حقیقت اذعان دارند که در برابر خطرات احتمالی به بهترین شکل از داده‌های مشتریان خود محافظت می‌کنند، بالاترین سطح از عملکرد را ارائه می‌کنند و تضمین می‌کنند که داده‌های مشتریان در بالاترین سطح از امنیت نگه‌داری می‌شوند.

چگونه می‌توان بهترین مرکزداده را انتخاب کرد؟

هنگامی‌که صحبت از انتخاب مرکزداده برای میزبانی یا پردازش‌داده‌ها به میان می‌آید، معیارهای مختلفی وجود دارد که باید مورد توجه قرار گیرد. از معیارهای مهم در این زمینه به موارد زیر باید اشاره کرد:

مکان فیزیکی: مکان فیزیکی مرکزداده می‌تواند بسیار مهم باشد. برای مثال، اگر شرکت شما در منطقه خاصی واقع شده است، بهتر است که مرکزداده هم در همان منطقه قرار داشته باشد تا سرعت دسترسی به داده‌ها بالا باشد. همچنین، مکان فیزیکی مرکزداده باید در منطقه‌ای باشد که از لحاظ امنیتی در وضعیت قابل قبولی قرار داشته باشد و به بهترین شکل محافظت شود.

امنیت: یکی از مهم‌ترین عوامل در انتخاب مرکزداده است. باید از این‌که مرکزداده از تجهیزات امنیتی مطلوبی همچون دوربین‌های مداربسته، سیستم‌های حفاظتی و برق پشتیبان استفاده می‌کند، اطمینان حاصل کرد. در صورت عدم توجه به این معیارها ممکن است در ساعات مختلف دسترسی به اطلاعات مختل شود.

پشتیبانی فنی: پشتیبانی فنی و قابلیت ارائه خدمات به مشتریان بسیار مهم است. به بیان دقیق‌تر، در هنگام انتخاب مرکزداده باید اطمینان حاصل کنید که شرکت ارائه‌دهنده تیم پشتیبانی فنی با تجربه و قابل اعتمادی دارد که توانایی برطرف کردن مشکلات را دارند.

قابلیت هماهنگی با نیازهای شما: باید از این‌که مرکزداده قابلیت ارائه سرویس‌هایی مطابق با نیازهای شما را دارد، اطمینان حاصل کنید. برای مثال، اگر به دنبال ذخیره‌سازی داده‌های حساس هستید، باید از این‌که مرکزداده از سامانه‌های رمزگذاری و امنیتی قوی استفاده می‌کند، اطمینان حاصل کنید.

قابلیت ارائه خدمات شبکه: قابلیت ارائه خدمات شبکه مانند پهنای باند، اتصالات شبکه و پروتکل‌های شبکه موضوع مهم دیگری است که باید به آن دقت کنید.

هزینه: هزینه یکی از مواردی است که باید در نظر گرفته شود. باید به هزینه‌های مرتبط با انتخاب مرکزداده دقت کنید و گزینه‌ای متناسب با بودجه‌ای که در اختیار دارید را انتخاب کنید.

مدارک بین‌المللی: گواهی‌نامه TIA-942 یکی از شناخته شده‌ترین و معتبرترین استاندارد‌های بین‌المللی است که توسط موسسه صنعتی TIA  سرنام Telecommunications Industry Association در زمینه طراحی و ساخت مراکزداده ارائه شده است. این استاندارد به منظور ایجاد یک رویکرد سیستماتیک برای تعریف ضوابط و مشخصات فیزیکی، امنیتی و عملیاتی مراکزداده تهیه شده است. این گواهی‌نامه، شامل مجموعه‌ای از ضوابط و راهنمایی‌هایی است که برای طراحی، ساخت و مدیریت مراکزداده باید پیروی شود. برخی از موضوعاتی که در این گواهی‌نامه مورد بررسی قرار می‌گیرند عبارتند از:

طراحی فیزیکی: شامل طراحی فضای فیزیکی مرکزداده، ابعاد و مشخصات سازه، سامانه‌های خنک‌کننده و تجهیزات روشنایی و تامین برق است.

سامانه‌های خنک‌کننده: شامل انتخاب و نصب دستگاه‌های خنک‌کننده، مانیتورینگ دما و رطوبت، و سامانه‌های تهویه مطبوع است.

سامانه‌های تامین برقی: شامل نصب و راه‌اندازی سامانه‌های تامین برق، ماژول‌های هوشمند قابل نصب در رک‌ها، سامانه‌های UPS و ژنراتورها است.

امنیت: شامل ضوابط و راهکارهایی برای تامین امنیت فیزیکی، امنیت شبکه و حفاظت از داده‌ها است.

مدیریت عملیات: شامل راهکارهایی برای مدیریت داده‌ها، پشتیبانی و نگهداری تجهیزات و مدیریت پروژه است.

گواهی‌نامه TIA-942 برای تضمین کیفیت و ایمنی مراکزداده استفاده می‌شود و برای مدیران و مهندسان مراکزداده بسیار مفید است. این گواهی‌نامه به شرکت‌ها و سازمان‌ها کمک می‌کند تا مراکزداده خود را با کیفیت بالا و به بهترین شکل طراحی و مدیریت کنند.

مرکزداده محلی یا بین‌المللی کدامیک بهتر هستند؟

انتخاب مرکزداده بین‌المللی یا محلی، به نیازهای شرکت شما و موقعیت جغرافیایی‌تان آن بستگی دارد. هر دو نوع مرکزداده مزایا و معایب خود را دارند. به‌طور معمول، مراکزداده بین‌المللی به‌دلیل استفاده از تجهیزات پیشرفته، مراکز نگهداری و حفاظتی مطلوب از امنیت بالاتری برخوردار هستند این مراکز داده پهنای باند بالا، قابلیت اطمینان بالا، و قابلیت توسعه در آینده را دارند. همچنین، این مراکز داده می‌توانند به شرکت‌ها امکان دسترسی به بازارهای جهانی را فراهم کنند.

از سوی دیگر، مرکزداده محلی از مزیت نزدیکی جغرافیایی به مشتریان برخوردارند و به شرکت‌ها این امکان را می‌دهند که به داده‌های خود به صورت سریع‌تر و با کیفیت بالاتر دسترسی داشته باشند. همچنین، این مراکز داده ممکن است هزینه کمتری نسبت به مراکزداده بین‌المللی داشته باشند.

بنابراین، انتخاب مراکزداده بین‌المللی یا محلی بستگی به نیازهای شرکت شما و موقعیت جغرافیایی آن دارد. در انتخاب مراکز داده، بهتر است به مواردی مانند امنیت، پهنای باند، قابلیت اطمینان، قابلیت توسعه، و هزینه‌ها توجه کنید و گزینه مناسب را متناسب با نیازهای شرکت اتخاذ کنید.

چگونه می‌توان از امنیت داده‌ها در مرکز داده اطمینان حاصل کرد؟

امنیت داده‌ها در مرکزداده بسیار مهم است. به همین دلیل، برای حصول اطمینان از امنیت داده‌ها در مراکزداده بهتر است اقدامات زیر را انجام دهید:

بررسی استانداردهای امنیتی: برای اطمینان حاصل کردن از امنیت داده‌ها در مراکز داده، باید بررسی کنید که مرکزداده از استانداردهای امنیتی طراز اول مثل ISO 27001، SOC 2 و HIPAA پیروی می‌کند یا خیر.

بررسی امکانات امنیتی: باید بررسی کنید که مرکزداده از قابلیت‌های امنیتی اولیه مثل دوربین‌های مداربسته، سامانه‌های حفاظتی و برق پشتیبان برای تامین امنیت فیزیکی استفاده می‌کند. علاوه بر این، مراکزداده باید به بهترین قابلیت‌های امنیتی مثل منطقه غیرنظامی (DMZ)، سامانه‌های پیشگیری و تشخیص نفوذ، شبکه‌های با اعتماد صفر و غیره تجهیز شده باشند تا هکرها به راحتی قادر به سرقت اطلاعات نباشند.

رمزگذاری داده‌ها: باید مطمئن شوید که مرکزداده از الگوریتم‌های رمزگذاری داده‌ها استفاده می‌کند تا داده‌های شما در هنگام انتقال و ذخیره‌سازی به درستی محافظت شوند.

مدیریت دسترسی: برای اطمینان حاصل کردن از امنیت داده‌ها، باید مطمئن شوید که مرکزداده از مکانیزم‌های مدیریت دسترسی به داده‌ها استفاده می‌کند تا دسترسی به داده‌های شما تنها برای افراد مجاز امکان‌پذیر باشد.

مولفه‌های تشکیل‌دهنده مرکزداده

دیتاسنترها بر مبنای معماری‌های پیچیده‌ای پیاده‌سازی می‌شوند که شامل مجموعه‌ای از تجهیزات، نرم‌افزارها و سامانه‌های مختلف هستند که توسط تیم‌های تخصصی راه‌اندازی، نگهداری و مدیریت می‌شوند. به‌طور کلی، مولفه‌های تشکیل‌‌دهنده یک مرکزداده به شرح زیر هستند:

سرورها: سرورها با هدف ‌ذخیره‌سازی و پردازش داده‌ها و ارائه خدمات به کاربران مورد استفاده قرار می‌گیرند. سرورهای مورد استفاده در مراکزداده می‌توانند ماهیت فیزیکی یا مجازی داشته باشند.

شبکه: شبکه‌های ارتباطی در مراکزداده برای برقراری ارتباط تجهیزات با یکدیگر و ارائه خدمات به کاربران تعریف می‌شوند.

سامانه‌های ذخیره‌سازی: سامانه‌های ذخیره‌سازی برای ذخیره‌سازی داده‌ها و اطلاعات مورد استفاده قرار می‌گیرند. این سامانه‌ها می‌توانند شامل استوریج‌ها، رسانه‌های ذخیره‌سازی مستقیم (DAS)، نوارها (Tapes)، شبکه‌های منطقه ذخیره‌سازی (SAN) و راه‌حل‌های ذخیره‌سازی ابری به عنوان فناوری پشتیبان باشند.

نرم‌افزارهای مراکزداده: نرم‌افزارهای مراکزداده برای مدیریت و نظارت بر سرورها و سامانه‌های ذخیره‌سازی استفاده می‌شوند. این نرم‌افزارها شامل سامانه‌های مدیریت مراکزداده، سامانه‌های مانیتورینگ، سامانه‌های امنیتی و سامانه‌های تهیه نسخه پشتیبان از داده‌ها باشند.

سامانه‌های امنیتی: سامانه‌های امنیتی شامل دستگاه‌های مانیتورینگ دوربین‌های مدار بسته، دستگاه‌های کنترل دسترسی و سامانه‌های پیشرفته تشخیص نفوذ به مراکزداده هستند.

تهویه مطبوع: تهویه مراکزداده برای حفظ دمای مناسب داخل سالن مرکزداده و کاهش رطوبت و گردوغبار استفاده می‌شود. این سامانه‌های تهویه شامل سامانه‌های خنک‌کننده یا گرمایشی هستند.

منابع تامین برق: برق مورد نیاز تجهیزات مرکزداده را تامین می‌کنند. این منابع شامل سامانه‌های UPS و ژنراتورهای برق پشتیبان هستند.

تیم‌های تخصصی: تیم‌های تخصصی برای راه‌اندازی، نگهداری و مدیریت مراکزداده استفاده می‌شوند. این تیم‌ها شامل مهندسان شبکه، مدیران سیستم، متخصصان امنیتی و تکنسین‌های پشتیبانی هستند.

در کل، این مولفه‌ها با همکاری و هماهنگی با هم، برای ارائه خدمات مطمئن و قابل اعتماد در مراکزداده استفاده می‌شوند.

چگونه می‌توان از این مولفه‌ها برای بهبود عملکرد مرکزداده استفاده کرد؟

برای بهبود عملکرد مرکزداده، می‌توانید از رویکردهای مختلفی استفاده کنید. به‌طور معمول، کارشناسان شبکه و مرکزداده از روش‌های زیر برای بهبود عملکرد مرکزداده استفاده می‌کنند:

بهینه‌سازی مصرف برق: با بهینه‌سازی مصرف برق، می‌توانید هزینه‌های انرژی را کاهش دهید و همچنین عمر تجهیزات را افزایش دهید. این روش شامل استفاده از سرورهای با توان کمتر، بهینه‌سازی سامانه‌های خنک‌کننده و استفاده از روش‌های مدیریت انرژی است.

بهبود عملکرد توان عملیاتی شبکه: با بهبود عملکرد شبکه، می‌توانید سرعت و کارایی شبکه را افزایش دهید و از بروز مشکلات در ارتباط با تاخیر در دسترسی به منابع و اطلاعات جلوگیری کنید. برای بهبود عملکرد شبکه، باید از تجهیزات مبتنی بر فناوری‌های پیشرفته همچون شبکه‌های 400 گیگابیت بر ثانیه، شبکه‌های مبتنی بر فیبرنوری و غیره استفاده کنید و در ادامه از راهکارهایی مثل اولویت‌بندی پهنای باند، کیفیت خدمات (QoS)، تغییر در پیکربندی تنظیمات شبکه در صورت نیاز و غیره استفاده کنید.

بهبود عملکرد سرورها: سرورها نقش مهمی در افزایش سرعت و کارایی برنامه‌ها و سرویس‌های مرکزداده دارند. برای بهبود عملکرد سرورها می‌توانید مولفه‌های سخت‌افزارها آن‌ها را ارتقا دهید، پیکربندی سامانه‌های ذخیره‌سازی را ویرایش کنید و از روش‌های مدیریت حافظه استفاده کنید.

بهبود عملکرد سامانه‌های ذخیره‌سازی: با بهبود عملکرد سامانه‌های ذخیره‌سازی می‌توانید ظرفیت و عملکرد رسانه‌های ذخیره‌ساز را افزایش دهید. برای بهبود عملکرد سامانه‌های ذخیره‌ساز می‌توانید از استوریج‌های تمام فلش یا هیبریدی و شبکه‌های SAN استفاده کنید. استوریج‌های تمام فلش سرعت دسترسی به اطلاعات را چند برابر زیاد می‌کنند. شبکه‌های SAN با پیاده‌سازی یک شبکه مستقل از شبکه اترنت (LAN) باعث می‌شوند تا پهنای شبکه محلی برای انجام فعالیت‌های روزمره کاربران مورد استفاده قرار گیرد و پهنای باند شبکه SAN در ارتباط با فعالیت‌های مرتبط با ذخیره‌سازی و پردازش داده‌ها استفاده شود.

بهبود عملکرد سامانه‌های امنیتی: یکی از عوامل مهمی که باعث می‌شود عملکرد مراکزداده افت شدیدی پیدا کند، حمله‌های بدافزاری است. حملات بدافزاری نه تنها با هدف سرقت یا تحریف اطلاعات انجام می‌شوند، بلکه به منظور کند کردن عملکرد سامانه اجرا می‌شوند که DDoS از جمله این بردارهای حمله است. برای بهبود عملکرد سامانه‌های امنیتی می‌توانید از دستگاه‌های مانیتورینگ و کنترل دسترسی استفاده کنید و به‌روزرسانی نرم‌افزارهای امنیتی را انجام دهید.

بهبود عملکرد تیم‌های تخصصی: بهترین راهکار برای بهبود عملکرد تیم‌های تخصصی، آموزش مستمر کارمندان است تا بتوانند از جدیدترین فناوری‌ها در ارتباط مدیریت و نظارت بر مراکزداده استفاده کنند. یکی از اقدامات مؤثر و کارآمد در زمینه افزایش دانش تخصصی کارمندان، مدارک معتبر بین‌المللی است که سطح دانش فنی کارمندان در ارتباط با نحوه کار با ابزارها و فناوری‌های پیشرفته شبکه را بهبود می‌بخشد.

انواع دیتاسنتر

امروزه انواع مختلفی از مراکزداده توسعه پیدا کرده‌اند تا جوابگوی نیازهای مختلف کاربران و شرکت‌های تجاری هستند. در ادامه به چند مورد از مراکزداده مختلف اشاره می‌کنیم:

دیتاسنتر تجاری (Commercial Data Centers): این نوع مراکزداده توسط شرکت‌های خصوصی با هدف ارائه خدمات به مشتریان، به صورت اجاره‌ای پیاده‌سازی می‌شوند. این مراکزداده دارای زیرساخت‌های پیشرفته‌ای هستند و از جمله مشتریان آن‌ها می‌توان به شرکت‌های بزرگ، سازمان‌های دولتی و شرکت‌های کوچک اشاره کرد.

دیتاسنتر دولتی (Government Data Centers): این نوع مراکزداده توسط دولت‌ها ساخته و به منظور ذخیره و مدیریت داده‌های دولتی استفاده می‌شوند. این مراکزداده معمولا دارای سطح امنیتی بسیار بالایی برای حفاظت از اطلاعات دولتی هستند.

دیتاسنتر ابری (Cloud Data Centers): این نوع مراکزداده توسط شرکت‌های ابری ساخته و به منظور ارائه خدمات ابری به مشتریان استفاده می‌شوند. این مراکزداده دارای زیرساخت‌های پیشرفته‌ای برای پشتیبانی از خدمات ابری هستند و از جمله مشتریان آن‌ها می‌توان به شرکت‌های فناوری اطلاعات، شرکت‌های کوچک و بزرگ و سازمان‌های دولتی اشاره کرد.

دیتاسنتر مجازی (Virtual Data Centers): در این نوع از مراکزداده، محیط‌های مجازی برای مشتریان ایجاد می‌شوند که به صورت مجزا از هم قرار می‌گیرند. این نوع مراکزداده برای کاهش هزینه‌ها و افزایش امنیت استفاده می‌شوند.

دیتاسنتر سیار (Mobile Data Centers): این نوع از مراکزداده به‌صورت سیار طراحی می‌شوند و به‌منظور ارائه خدماتی مانند اینترنت برای مناطقی که دسترسی به شبکه‌های ثابت ندارند، استفاده می‌شوند.

دیتاسنتر هم‌مکانی (Colocation): به مراکزداده‌ای گفته می‌شود که به شرکت‌ها و سازمان‌ها اجازه می‌دهند تا تجهیزات خود را در محیط امن و مطمئن شرکت‌های دیگر قرار دهند و از زیرساخت‌هایی مانند فضای فیزیکی، تهویه مطبوع، برق و کانال‌های ارتباطی استفاده کنند. از مزایای شاخص مراکزداده هم‌مکانی باید به کاهش هزینه‌ها، امنیت بیشتر، امکانات ارتباطی بیشتر، قابلیت ارتقا و غیره اشاره کرد. در کل، مراکزداده هم‌مکانی به شرکت‌ها و سازمان‌ها کمک می‌کنند تا هزینه‌های ساخت و نگهداری مرکزداده را کاهش دهند و به‌جای آن، از زیرساخت‌های پیشرفته و سامانه‌های امنیتی و ارتباطی شرکت‌های ارائه‌دهنده خدمات استفاده کنند.

در کل، هر نوع مرکزداده، بسته به نیازهای مشتریان و محدودیت‌های موجود از زیرساخت‌های مختلفی برای ذخیره و مدیریت داده‌ها استفاده می‌کنند.

بخوانید: فناوری‌ها و سامانه‌های سرمایشی یک مرکز داده چگونه کار می‌کنند؟